Treći Van Alenov pojas oko zemlje

TREĆI ALANOV POJAS


U augustu prošle godine  iz američkog svemirskog centra Kenedi, na Floridi, uspešno su lansirana dva satelita ("Van Alen A" i "Van Alen B" ) za proučavanje radijacionih pojaseva iznad zemljine atmosfere. Predviđeno je da misija traje dve godine.  Uz pomoć dva identična satelita naučnici će pokušati da ustanove kako elektromagnetne oluje na suncu utiču na spoljašnji i unutrašnji radijacioni pojas, takozvane Van Alenove prstenove, koji sa svoje strane utiču na život na zemlji i mogu da ugroze astronaute i letelice u orbiti.

“Čak i 55 godina nakon njihovog otkrića, Zemljini radijacijski pojasevi su još uvijek u stanju da nas iznenade i u njima se i dalje kriju tajne koje tek treba otkriti i objasniti.”, rekao je Nicky Fox, zamjenik projekta sonda Van Allen, inače naučnik sa Univerziteta John Hopkins u Laboratoriju za primenjenu fiziku u Laurelu, Maryland. “Mislili smo da poznajemo radijacijske pojaseve, ali to, ipak, nije tačno. Napredak u tehnologiji i samom detektiranju koji je napravila NASA u ovoj misiji, već ima gotovo trenutni uticaj na osnovnu nauku.”

Sateliti  bi trebali da prolete kroz pomenute pojaseve i da se povremeno približe jedan drugom na svega 161 kilometar, odnosno da  se međusobno udalje čak do 38 hiljada kilometara. Van Alenov radijacioni pojas je već otrkio  prvi američki satelit Eksplorer 1  lansiran   1. februara 1958.godine.  

 

 

  Najsvežija novost sa  najnovijih satelita je otkriće trećeg Van Alenovog pojasa na visini između 19.100 do 22.300 km od površine Zemlje koga čine superbrzi energetski elektroni. Treći pojas je zapravo otkriven već u septembru. Četiri sedmice nakon što su sateliti lansirani jak sunčev val je skoro uništio postojeće pojaseve. “ Nemamo ideju koliko se često događaju ovakve stvari-  napisao je u studiji  Dan Baker izašloj u naučnom časopisu Science. “ Možda se dešava često, ali do sada nismo imali instrumente kojima bi to zabeležili.”
"Fantastične nove mogućnosti i tehnološki napredak, primijenjen kod sonda Van Allen, dao je priliku naučnicima da vide detaljno, kao nikada do sada, kako su rasprostranjene energetski nabijene čestice u radijacijskim pojasevima, ali također, daje im uvid o uzrocima njihovih promena, te kako ovi procesi deluju na gornje granice Zemljine atmosfere.”, rekao je John Grunsfeld, NASA-in pridruženi administrator za znanost u Washingtonu.
K ao što se i očekivalo sateliti su odmah nakon lansiranja registrovali dva pojasa. Kratko posle toga vanjski Van Alenov prsten je bio pocepan  najverovatnije zbog jakog solarnog vetra  koji je za sobom ostavio jedan prsten sa energetski nabijenim delovima . Na jednoj strani  vanjskog pojasa elektroni su se pojačali da bi se sledećih sedmica  smanjili.  Najdublji, unutrašnji krug je sve vreme ostao stabilan. Premda još uvek ne znaju o čemu je reč naučnici su srećni što su uspeli da uhvate formiranje novog kruga obzirom da se to desilo upravo nakon lansiranja svemirskih sondi.

izvori : Extra radiation belt
NASA probes spots temporary third Van Allen radiation belt
 www.nasa.gov/vanallenprobes

____________________________________________

VAŽNOST VAN ALENOVIH  POJASEVA

P ojaseve u obliku prstena nazvane “Van Alenovi radijacijski pojasevi” otkrio je pomoću Gajger-Milerovih brojača postavljenih na veštačke satelite “Eksplorer 1″ i “Eksplorer 2″. Pored nekoliko slojeva atmosfere Zemlju okružuju i dva prirodna radioaktivna pojasa: unutrašnjni se nalazi na visini oko oko 3000 kilometara iznad Zemlje i debeo je oko 5000 kilometara. Spoljnji pojas obuhvata prostor na visini od 15 do 20 hiljada kilometara iznad površine Zemlje i širok je 6000 do 10 000 kilometara.Reč je o pojasevima u obliku krofne  u kojima se nalaze jako naelektrisani čestice zarobljene u Zemljinom magnetnom polju. Vanjski pojas sadrži visokoenergetske elektrone, a unutarnji protone i elektrone, a oba u sebi imaju i manju količinu alfa-čestica.Čestice potiču od solarnih vetrova koje erupcije na Suncu izbacuju u svemir.
Zemljino magnetno polje je barijera koja štiti planetu od ovih radioaktivnih čestica tako što ih skreće sa putanje.
R adijacija je ono što i dan danas predstavlja najveću prepreku putovanjima u svemir. Količina radijacije u pojasevima varira. Internet je pun tekstova o  pokušaju, navodno izvedeneom 1962. godine, da se napravi rupa u Van Allenovim pojasevima 248 milja (400 km) od Zemlje? Tokom operacije nazvane "Starfish Prime" Američka komisija za atomsku energiju (AEC) je uz pomoć nuklearne eksplozije snage 1,4 megatona pokušala napraviti neprirodni koridor kroz Van Allenove pojaseve. Navodno je već tada nastao  treći pojas koji je bio 100 puta intenzivnijeg zračenja od prirodnih pojaseva, a 2002. godine je ova zona  još uvek imala 25 puta snažniju radijaciju od druga dva pojasa.
Treba napomenuti da je svaka od raketa "Apollo" provela  približno oko četiri sata u pojasu.  Prema nekim izvorima  nivo radijacije kojoj su astronauti bili izloženi bio je daleko ispod kritičnog nivoa i odgovarao je količini koja se ima tokom medicinskog X-zračenja u ambulanti. Izvan pojaseva, bliže Mesecu, nivo radijacije je daleko manji i postaje problem samo ako astronauti godinama borave u takvom ambijentu.

_____________________________________

Mali prilog za one koji vole astronomiju
MAPA POZNATOG SVEMIRA